Τετάρτη 5 Ιουλίου 2017

Από κοινού εστίαση της προσοχής και αυτισμός

Στη σημερινή ανάρτησή μου προσπαθώ μέσα από το άρθρο που ετοίμασα για εσάς να σας εξηγήσω το βασικό έλλειμμα της αναπτυξιακής διαταραχής του αυτισμού, το οποίο είναι η απουσία της από κοινού εστίασης της προσοχής στα παιδιά με αυτισμό. Αυτή η απουσία προκαλεί διαταραχές στη διαπροσωπική επικοινωνία και δυσκολίες στη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών. 
Σύμφωνα με το άρθρο των Παπούδη και Βακαλοπούλου (2014), όπως δημοσιεύτηκε στην Ανδρέου (2014), ο αυτισμός είναι μία αναπτυξιακή διαταραχή η οποία παρουσιάζει διαταραχές στην κοινωνική συναλλαγή (ελλιπείς ή περιορισμένες κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες), στη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία (κατανόηση και έκφραση λόγου) και στην ανάπτυξη του παιχνιδιού και της φαντασίας με τα πρώτα συμπτώματα να εμφανίζονται πριν την ηλικία των 3 ετών. 
Η ανάπτυξη της επικοινωνίας  και της γλώσσας είναι αλληλοεξαρτώμενες καθώς διαταραχές στην επικοινωνία προκαλούν δυσκολίες στη γλωσσική ανάπτυξη του ατόμου. Η από κοινού εστίαση της προσοχής είναι μία κοινωνική δεξιότητα, συντονισμού της προσοχής και μοιράσματος συναισθημάτων που εμφανίζεται τον πρώτο χρόνο της ζωής σε παιδιά τυπικής ανάπτυξης, όπου τα βρέφη χρησιμοποιούν το βλέμμα τους για να εστιάσουν από κοινού την προσοχή τους με έναν ενήλικο σε ένα κοινωνικό ερέθισμα ή σε ένα αντικείμενο. Δηλώνει κοινωνικο-γνωστική επίγνωση και αποτελεί πρόδρομο και ισχυρό προγνωστικό δείκτη της μελλοντικής γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού καθώς η ανάπτυξη της γλώσσας έχει σχέση με τις επικοινωνιακές προθέσεις και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις του παιδιού. 
Το παιδί μέσα από την κοινωνική του αλληλεπίδραση με τους ενήλικες από την βρεφική ηλικία (6-18 μηνών) αποκτά γλωσσικά σύμβολα, γνωρίζει τη συμβατική χρήση των λέξεων και συνδέει σημασιολογικά τις λέξεις με τα αντικείμενα, συμμετέχοντας ενεργά σε καθημερινή βάση στις κοινωνικές δραστηριότητες του φυσικού περιβάλλοντός του μέσω προγλωσσικών μορφών επικοινωνίας όπως πρώιμη από κοινού εστίαση της προσοχής, βλεμματική επαφή, δείξη και συμβολικές χειρονομίες.
Η απουσία της από κοινού εστίασης της προσοχής στα παιδιά με αυτισμό ανεξάρτητα από το αναπτυξιακό ή νοητικό τους επίπεδο, συνιστά το κεντρικό έλλειμμα της διαταραχής και είναι μια δυσκολία κοινωνικής αλληλεπίδρασης-συναλλαγής που επηρεάζει σημαντικά σε αρνητικό βαθμό την κατάκτηση της γλώσσας και του λεξιλογίου και συνακόλουθα τη γνωστική τους ανάπτυξη. 
Η παραπάνω απουσία έχει ως αποτέλεσμα τα αυτιστικά παιδιά να παρουσιάζουν δυσκολίες στην γλωσσική κατανόηση και έκφραση λόγου στη λεκτική επικοινωνία. Συγκεκριμένα, εμφανίζονται απουσία ή καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας, προβλήματα στη λειτουργική και μεταφορική χρήση της γλώσσας, ηχολαλία άμεση ή ετεροχρονισμένη και χρήση ιδιοσυγκρασιακού λεξιλογίου και νεολογισμών. Τέλος, χρησιμοποιούν πρωτόγονες χειρονομίες πρωτοπροστακτικά, έχουν ακατάλληλες και επιθετικές συμπεριφορές που δυσχεραίνουν την κοινωνικοποίηση τους και την ένταξή τους σε διαφορετικά περιβάλλοντα. 
Η πρόωρη παρέμβαση στη βελτίωση των ικανοτήτων των παιδιών με αυτισμό είναι μεγίστης σημασίας και ασκεί θετική επίδραση στη γνωστική και γλωσσική ανάπτυξή τους. Η ανάπτυξη της από κοινού προσοχής όπως και της μοιρασμένης εμπλοκής με θεραπευτικά προγράμματα παρέμβασης σε αυτιστικά παιδιά προσχολικής ηλικίας βοηθούν στην εμφάνιση σημαντικής προόδου και βελτίωσης στην γλωσσική ικανότητα και στην κατάκτηση του προφορικού λόγου, όπως και στην κοινωνική αλληλεπίδρασή τους με άτομα του φυσικού, σχολικού και κοινωνικού περιβάλλοντός τους. 
Εν κατακλείδι, ο ρόλος της από κοινού εστίασης της προσοχής είναι σημαντικός για τα παιδιά με αυτισμό διαδραματίζοντας κεντρικό ρόλο στη γνωστική, γλωσσική και κοινωνική ανάπτυξή τους αλλά δεν είναι ο μόνος παράγοντας που εξηγεί την αυτιστική διαταραχή και καθορίζει τη γλωσσική ανάπτυξή τους

Επιμέλεια άρθρου:
Γεωργίου Αρχοντούλα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ 

Παπούδη, Δ. & Βακαλοπούλου, Μ. (2014). Ο ρόλος της από κοινού εστίασης της προσοχής στη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών με αυτισμό. Στο Ανδρέου, Γ. (Επιμ.),  Γλώσσα και Ειδική Αγωγή: Ψυχογλωσσική Προσέγγιση. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Γιαχούδη. 


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου